Jednostki Samorządu Terytorialnego JST planujące ubiegać się o wsparcie finansowe na realizację przedsięwzięć w zakresie Efektywności Energetycznej oraz Odnawialnych Źródeł Energii w ramach RPO 2014-2020, zobowiązani są dołączyć do wniosku o dofinansowanie Plan Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN). Zgodnie z wymogami zawartymi w instrukcji przygotowania załączników do wniosku, PGN musi być pozytywnie zweryfikowany przez doradcę energetycznego będącego pracownikiem Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie.

Weryfikacją Planów Gospodarki Niskoemisyjnej zajmują się Doradcy Energetyczni. W Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie funkcjonuje Zespół Doradców Energetycznych, przeszkolonych w ramach projektu pn. „Ogólnopolski system wsparcia doradczego dla sektora publicznego i mieszkaniowego oraz przedsiębiorców w zakresie efektywności energetycznej oraz OZE”.

Więcej na temat doradztwa energetycznego na stronie: https://wfosigw.pl/doradztwo-energetyczne/

Dane kontaktowe do Zespołu Doradców Energetycznych WFOŚiGW w Warszawie:

1. Dorota Kargul-Plewa (dkargul@wfosigw.pl) tel. 22 50 44 135, kom. 887 447 758 (Warszawa)
2. Agnieszka Gertych (agertych@wfosigw.pl) tel. 48 368 00 85, kom. 887 448 323 (WZ Radom)
3. Agnieszka Seżalska (asezalska@wfosigw.pl) tel. 24 231 33 80, kom. 887 448 324 (WZ Płock)
4. Dorota Koralewska (dkoralewska@wfosigw.pl) tel. 23 672 14 69, wew. 20, kom. 887 447 759 (WZ Ciechanów)
5. Jacek Kędzierski (jkedzierski@wfosigw.pl) tel. 25 640 43 62,  kom. 887 447 762 (WZ Siedlce)

Zespół ds. doradztwa energetycznego, e-mail: doradztwo@wfosigw.pl

Plany gospodarki niskoemisyjnej (PGN) mają przyczynić się do osiągnięcia celów w zakresie zmniejszenia emisji CO2, zwiększenia udziału energii pochodzącej z źródeł odnawialnych, zmniejszenia zużycia energii finalnej, jak również określają konkretne działania, które władze lokalne i ewentualnie sektory prywatne podejmą, aby osiągnąć te cele do 2020 roku.

Plany gospodarki niskoemisyjnej powinny obejmować cały obszar geograficzny, zarządzany przez władze lokalne oraz zawierać działania niskoemisyjne i efektywnie wykorzystujące zasoby, w tym poprawę efektywności energetycznej oraz wykorzystanie lokalnego potencjału OZE. Priorytetem Planu Gospodarki Niskoemisyjnej powinno być ograniczenie końcowego zużycia energii przez podmioty zlokalizowane na terenie objętym planem.

PGN powinien swoim zakresem objąć obowiązkowo te sektory gospodarki, w których władze lokalne mają wpływ na zużycie energii, tj. w sektorze budynków użyteczności publicznej i komunalnym budownictwie mieszkaniowym, infrastrukturę techniczną, w tym oświetlenie uliczne, system ciepłowniczy oraz transport.

PGN jest dokumentem kompleksowym – oprócz działań w sektorze publicznym, powinien w jak najszerszy sposób objąć sektor prywatny, tj. współuczestnictwo podmiotów lokalnych, będących producentami lub odbiorcami energii finalnej, w tym spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, handel, usługi i przemysł, jak również transport.

W celu osiągnięcia prawidłowego opracowania, a następnie realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, konieczne jest zapewnienie odpowiedniego wsparcia na najwyższym poziomie politycznym. Wyrazem tego wsparcia jest m.in. zatwierdzenie PGN do wdrażania, w formie uchwały podjętej przez Radę Gminy.

Władze lokalne powinny również zapewnić zasoby kadrowe do obsługi PGN.

W prace nad Planem powinna w jak najszerszym stopniu zostać zaangażowana społeczność lokalna. PGN powinien zawierać opis działań  promujących i edukacyjnych lokalną społeczność celem  zmiany postaw konsumpcyjnych końcowych użytkowników energii.

Zadaniem PGN jest  również poprawa jakości powietrza na obszarach, dla których zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska zostały opracowane programy ochrony powietrza (POP) oraz plany działań krótkoterminowych (PDK) – z uwagi na występujące na tych obszarach  przekroczenia dopuszczalnych i docelowych poziomów stężeń zanieczyszczeń w powietrzu (w tym.in: pyłów PM 10; PM 2,5; SO2; NOx, benzo-α-pirenu).

W PGN powinny zostać określone wskaźniki, które umożliwią monitorowanie wyników w zakresie wdrożonych działań, jak i zmniejszenia emisji CO2 w odniesieniu do ustalonego przez władze lokalne roku bazowego (możliwego do inwentaryzacji).

Przedstawione w PGN działania, na które ma wpływ samorząd lokalny (gmina, związek gmin, stowarzyszenie), muszą znaleźć odzwierciedlenie w zapisach Wieloletniej Prognozy Finansowej (WPF). Wdrożenie przez Gminę wieloletniego planowania finansowego (i inwestycyjnego) niesie ze sobą korzyści zarówno dla samego samorządu, jak i dla mieszkańców. Spójna i kompleksowa strategia wieloletnia może przyczynić się do stałego rozwoju danego obszaru i podwyższenia stopy życiowej jego mieszkańców. Warunkiem powodzenia jest jednak szczegółowe ( w okresie 3-5 lat) planowanie możliwych do realizacji działań inwestycyjnych oraz prognoza ujmująca kilkunastoletni horyzont czasowy.

PROCEDURA OCENY PROGRAMU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ 

1. Złożenie kompletu dokumentów w biurze Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie (osobiście, lub przesłanie pocztą tradycyjną) tj.:

• pismo przewodnie,

• płyta CD zawierająca: PGN, decyzje dotyczące OOŚ wydane przez odpowiednie instytucje oraz uchwałę Rady Gminy o przyjęciu programu do realizacji (w formacie PDF), baza danych dotyczących emisji zanieczyszczeń do atmosfery na terenie gminy (plik w formacie xls).

2. Weryfikacja PGN w ujęciu formalnym i merytorycznym polega na sprawdzeniu:

1. Czy dla planu został wyznaczony cel redukcji emisji gazów cieplarnianych do roku 2020?
2. Czy dla planu został wyznaczony cel zwiększenia do roku 2020 udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych?
3. Czy dla planu został wyznaczony cel redukcji do 2020 roku zużycia energii finalnej?
4. Czy dla planu został wyznaczony cel w zakresie redukcji zanieczyszczeń do powietrza?
5. Czy działania ujęte w planie dotyczą szczebla lokalnego, tj. gminy/gmin objętych planem?
6. Czy plan dotyczy całego obszaru geograficznego gminy/gmin objętych planem?
7. Czy w planie skoncentrowano się na działaniach niskoemisyjnych i efektywnie wykorzystujących zasoby, w tym poprawie efektywności energetycznej, wykorzystaniu OZE, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów, na których odnotowano przekroczenia dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń w powietrzu (o ile dotyczy)?
8. Czy w planie zidentyfikowano interesariuszy działań w obszarze gospodarki niskoemisyjnej oraz określono ich współuczestnictwo w realizacji planu, tj. podmiotów będących producentami i/lub odbiorcami energii etc.?
9. Czy wskazano dokumenty (strategie, plany programy) obowiązujące w gminie związane z obszarem działań objętym planem gospodarki niskoemisyjnej, tj. studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego/miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, założenia/plany zaopatrzenia w ciepło, chłód i energię elektryczną bądź paliwa gazowe, programy ochrony powietrza?
10. Czy wykazano spójność planu z dokumentami strategicznymi?
11. Czy plan został zatwierdzony do wdrażania przez Radę Gminy? Czy przedstawiono stosowną uchwałę Rady Gminy o przyjęciu do wdrażania planu gospodarki niskoemisyjnej?
12. Czy Beneficjent przekazał oświadczenie, że zadania przewidziane w PGN do realizacji przez Gminę w okresie 3-4 lat, są spójne z Wieloletnimi Prognozami Finansowymi?
13. Czy podano rok bazowy (jaki)?
14. Czy podano uzasadnienie wyboru roku bazowego? (Zalecany roku 1990 lub inny możliwy do inwentaryzacji.
15. Czy BEI została sporządzona na podstawie danych dotyczących zużycia/produkcji energii, mobilności itp. z terytorium zarządzanym przez dany samorząd?
16. Czy BEI obejmuje wymagane sektory (zużycie energii w budynkach, wyposażeniu/urządzeniach i przemyśle, końcowe zużycie energii w transporcie, produkcja energii, inne źródła emisji), ze szczególnym uwzględnieniem sektorów, w których samorząd zamierza podjąć działania zmierzające do zmniejszenia emisji CO2?
17. Czy w planie wskazano działania inwestycyjne w obszarze ograniczenia zużycia energii w budynkach/instalacjach (obejmujących budynki i urządzenia komunalne, budynki i urządzenia przemysłowe, budynki mieszkalne, oświetlenie uliczne, zakłady przemysłowe – fakultatywnie), dystrybucji ciepła?
18. Czy w planie wskazano działania inwestycyjne w gospodarce odpadami w zakresie emisji nie związanej ze zużyciem energii (np. CH4 ze składowisk)- fakultatywnie? 
19. Czy w planie opisano strukturę organizacyjną niezbędną do wdrażania planu oraz czy wskazano, że struktura organizacyjna Gminy została lub zostanie w najbliższym czasie dostosowana do wymogów niezbędnych do wdrażania planu, czy określono niezbędne zasoby ludzkie i finansowe oraz plan przystosowania struktur gminnych do realizacji zadań wynikających z planu?
20. Czy w planie opisano procedurę monitorowania i oceny postępów we wdrażania planu?
21. Czy w planie opisano procedurę ewaluacji osiąganych celów oraz wprowadzania zmian w planie?
22. Czy plan zawiera podstawowe wymagane elementy takie jak: Streszczenie?
23. Czy plan zawiera podstawowe wymagane elementy takie jak: opis stanu obecnego?
24. Czy plan zawiera podstawowe wymagane elementy takie jak prezentację aspektów organizacyjnych i finansowych (struktura organizacyjna, zasoby ludzkie, zaangażowane strony (interesariusze), budżet, źródła finansowania inwestycji oraz zadań nieinwestycyjnych, środki finansowe na monitoring i ocenę)?
25. Czy plan zawiera podstawowe wymagane elementy takie jak prezentację wyników bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla
26. Czy plan zawiera podstawowe wymagane elementy takie jak wykaz działań/zadań i środki zaplanowane na cały okres objęty planem w tym cele i zobowiązania wynikające z długoterminowej strategii (co najmniej do roku 2020) oraz powiązania rekomendowanych działań/zadań z bazową inwentaryzacją emisji CO2 (BEI)?
27. Czy dla każdego z działań/zadań wskazanych w planie przedstawiono opis, podmioty odpowiedzialne za realizację, harmonogram, koszty, wskaźniki osiągane w wyniku realizacji poszczególnych działań/zadań, mierniki monitorowania realizacji działań/zadań?
28. Czy w planie podano planowany na 2020 rok wskaźnik redukcji emisji CO2 w stosunku do przyjętego roku bazowego?
29. Czy w planie podano planowany wskaźnik redukcji zużycia energii finalnej w stosunku do przyjętego roku bazowego?
30. Czy w planie podano planowany wskaźnik wzrostu udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w stosunku do przyjętego roku bazowego? 
31. Czy wykazano zgodność planu z przepisami prawa w zakresie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko?

Korespondencja z Beneficjentem (Gminą) po weryfikacji PGN:

• PGN wymaga uzupełnienia – pismo w sprawie uzupełnienia, poprawy, wyjaśnienia do Gminy, 

• PGN oceniony pozytywnie – pismo-zaświadczenie potwierdzające pozytywna weryfikację PGN