Program „Czyste Powietrze” czekają istotne zmiany, a zakończone właśnie konsultacje to pierwszy krok ku jego reformie. W październiku przedstawiciele organizacji pozarządowych, samorządów, banków, wojewódzkich funduszy ochrony środowiska, branży budowlanej spotykali się kilkakrotnie, by omówić kierunek tych zmian.

„W programie „Czyste Powietrze” mierzymy się z wieloma wyzwaniami. W grupie trzeciej programu, gdzie poziom dofinansowania dla osób najuboższych jest najwyższy, pojawiło się najwięcej nieprawidłowości. Charakter tych nadużyć wskazuje wręcz, że wspieramy osoby, które wcale nie potrzebują sto procent dofinansowania. Program „Czyste Powietrze” musimy więc przemodelować i ukierunkować działania przede wszystkim na osoby ubogie energetycznie oraz na poprawę efektywności energetycznej” – podkreśliła Dorota Zawadzka-Stępniak, Prezes NFOŚiGW. „Reforma z ubiegłego roku zrobiła więcej złego niż dobrego dla programu. Pojawiło się bardzo dużo patologii, jeśli chodzi o wydatkowanie tych środków, a są to środki publiczne“”– dodał Robert Gajda, Zastępca Prezesa NFOŚiGW.

Jakie tematy były poruszane podczas konsultacji?:

Kryteria uprawniające do dofinansowania
Uczestnicy spotkań wskazywali, że obecne kryteria dochodowe nie gwarantują, że najwyższy poziom wsparcia – do 100 proc. kosztów netto inwestycji – otrzymują osoby najuboższe. Zaproponowano wprowadzenie dodatkowych kryteriów, np. majątkowych, dotyczących stanu energetycznego budynku, wieku wnioskodawcy, źródeł dochodu (zasiłków) czy minimalnego okresu własności domu. Głosy dotyczyły także zaangażowania w proces przyznawania dofinansowania z programu „Czyste Powietrze” ośrodków pomocy społecznej. Ponadto pojawiła się propozycja objęcia dofinansowaniem budynków wykorzystywanych do działalności gospodarczej przez mikroprzedsiębiorców.

Prefinansowanie inwestycji

Dostępne prefinansowanie, sięgające 50% wartości inwestycji, miało wspierać osoby o niższych dochodach, lecz zdarza się, że korzystają z niego nieuczciwi wykonawcy. Wśród propozycji, które padły podczas konsultacji, zaproponowano włączenie w proces banków, lepsze zabezpieczenie umów, wprowadzenie obowiązkowego ubezpieczenia wykonawców, wypłatę prefinansowania na konto beneficjenta, ograniczenie katalogu pełnomocników oraz przyspieszenie wypłat dotacji przy ograniczeniu lub rezygnacji z prefinansowania.

Standard energetyczny budynków

Program „Czyste Powietrze” może znacząco przyczynić się do podniesienia efektywności energetycznej domów, a tym samym zapisy programu powinny być spójne z krajową i unijną legislacją dotyczącą standardów energetycznych budynków – zaznaczali uczestnicy spotkań. Wprowadzenie tzw. paszportu energetycznego ułatwiłoby beneficjentom programu zaplanowanie prac termomodernizacyjnych, ponieważ ze względu na wysokie koszty takich przedsięwzięć właściciele domów mogą decydować się na etapowanie prac prowadzących do osiągnięcia wymaganego standardu budynku. W programie powinna jednak nadal istnieć możliwość tylko wymiany źródła ciepła i instalacji wewnętrznej.

Wykonawcy

Kolejnym ważnym punktem było stworzenie listy rekomendowanych wykonawców na poziomie lokalnym i krajowym. Zaproponowano powrót w programie do określenia limitów jednostkowych kosztów inwestycji, by zapobiec sztucznemu zawyżaniu kosztów usług. To rozwiązanie miałoby zabezpieczyć beneficjentów przed nieuczciwymi praktykami.

Technologie

Uczestnicy konsultacji zwrócili uwagę na konieczność promocji odnawialnych źródeł energii (OZE), fotowoltaiki i przyłączy do sieci ciepłowniczej, które zapewnią beneficjentom większą efektywność energetyczną i obniżenie kosztów ogrzewania.

Punkty konsultacyjno-informacyjne, kontrole i operatorzy

Omówiono także usprawnienia w działalności punktów konsultacyjno-informacyjnych oraz potrzebę edukacji w zakresie programu.

Kolejny etap konsultacji odbędzie się jeszcze w tym roku, a zmieniony program wejdzie w życie w 2025 roku.

Więcej informacji na stronie:
Zakończył się pierwszy etap konsultacji reformy programu „Czyste Powietrze” – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – Portal Gov.pl